Wpływ Dyrektywy Omnibus na programy lojalnościowe
Z dniem 1 stycznia 2023 roku weszła w życie ustawa implementująca do polskiego porządku prawnego regulacje wynikające z tzw. Dyrektywy Omnibus. Temat ten budzi zainteresowanie nie tylko samych konsumentów, ale przede wszystkim – profesjonalistów, którzy muszą dostosować swoją ofertę do wprowadzanych wymogów.
Niniejszy tekst stanowi gościnny wpis na blogu mec. Pawła Galińskiego – radcy prawnego Kancelarii Radców Prawnych Galiński & Kleina.
Nowe obowiązki dotyczą nie tylko podmiotów bezpośrednio sprzedających produkty czy świadczących usługi, ale i tych, które zajmują się programami lojalnościowymi i innymi formami szeroko rozumianego marketingu czy też prowadzą działalność gospodarczą w branży loyalty.
Obowiązki informacyjne względem konsumentów
Wprowadzone regulacje dotyczą przede wszystkim nowych obowiązków informacyjnych względem konsumentów. Obowiązki te dotkną podmioty prowadzące sprzedaż zarówno stacjonarną jak i internetową. Od 01.01.2023 r. wymagane jest wprowadzenie odpowiednich funkcjonalności pozwalających wywiązać się, przede wszystkim, z obowiązku wskazania najniższej ceny, w okresie, który nie może być krótszy niż 30 dni przed zastosowaniem obniżki.
Zmienia się także zakres informacji, które konsument musi otrzymać przed zawarciem umowy, jednak nowe informacje często już widnieją w regulaminach i nie stanowią przełomowych modyfikacji.
Od 01.01.2023 r. konsument najpóźniej w momencie wyrażenia woli zawarcia umowy – czyli np. w regulaminie udostępnianym przed złożeniem zamówienia – musi poznać adres przedsiębiorstwa, adres poczty elektronicznej oraz numer telefonu, pod którymi konsument może szybko i efektywnie kontaktować się z przedsiębiorcą. Istnieje więc konieczność podania numeru telefonu, pod którym konsument może uzyskać dalsze informacje. Jeżeli przedsiębiorca stosuje inną formę kontaktu online niż poczta elektroniczna (np. formularz kontaktowy) musi ona spełniać określone wymagania (w skrócie: zachowanie korespondencji z datą i godziną, wymagania jak dla trwałego nośnika, umożliwia szybkie i efektywne kontaktowanie się z przedsiębiorcą). Zdecydowana większość tego rodzaju form kontaktu spełnia te wymogi, mogą one jednak wymagać od części przedsiębiorców wprowadzenia zmian o charakterze technicznym.
Odpowiedzialność przedsiębiorcy za zgodność świadczenia z umową
Także od początku tego roku konsumenta trzeba informować o odpowiedzialności przedsiębiorcy za zgodność świadczenia z umową. Co to oznacza? Obowiązek ten istniał już w dotychczasowym reżimie prawnym i dotyczył informowania o uprawnieniach z rękojmi. Tak więc ten nowy obowiązek w naszej ocenie trzeba rozumieć w ten sposób, że oznacza on konieczność zawarcia – z braku lepszego określenia – pouczenia o tym w jakim zakresie i w jakiej formie przedsiębiorca odpowiada za zgodność swojego świadczenia z umową. Może rodzić to konieczność zweryfikowania treści regulaminów programów lojalnościowych i innych produktów, gdzie często zdarza się, że odpowiedzialność za ewentualny brak zgodności świadczenia ponosi organizator, a nie bezpośrednio podmiot, którego produktów lub usług dotyczy program (sponsor programu). Zdaje się, że na kanwie nowych regulacji prawnych konsument musi uzyskać konkretną informację nie tylko o tym do kogo ma kierować ewentualne żądania, ale i czego mogą one konkretnie dotyczyć.
Ogólne sformułowanie „zgodność świadczenia z umową”, które jest zastosowane w ustawie, daje szerokie pole interpretacyjne. Należy przy tym rozważyć na ile szerokie musi być to pouczenie, jednak zdaje się, że powinno ono obejmować podstawowe informacje o podmiotach ponoszących odpowiedzialność w przypadku, gdyby konsument nie uzyskał świadczenia zgodnego z umową.
Obowiązek wskazywania najniższej ceny z ostatnich 30 dni
Wchodzące w życie przepisy to przede wszystkim obowiązek wskazywania najniższej ceny z ostatnich 30 dni. Podmiot gospodarczy ogłaszający obniżkę ceny musi podać najniższą cenę pobieraną za dany towar lub dane towary w okresie co najmniej ostatnich 30 dni przed zastosowaniem obniżki.
Wymaga to wprowadzenia rozwiązań technicznych pozwalających na ukazywanie najniższej ceny już na etykiecie, a w przypadku produktów dostępnych on-line – w miejscu, w którym udostępniana jest oferowana cena.
Obowiązek informowania o indywidualnym dostosowaniu ceny na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji
Co jednak istotne, nowe wymogi to jeszcze jedna kwestia – konsument musi być poinformowany o indywidualnym dostosowaniu ceny na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji, jeżeli przedsiębiorca takie stosuje. Kwestia ta budzi znaczne wątpliwości. Obecnie istnieje możliwość wykorzystania danych zebranych w toku np. dotychczasowej historii zakupów danego klienta do automatycznego obliczenia ceny dla tej konkretnej osoby. Taka sytuacja z pewnością wymaga udzielenia konsumentowi informacji o tym, że cenę zaproponowano mu w oparciu o zgromadzone o nim informacje. Obowiązek taki może zaistnieć przy wykorzystaniu programów lojalnościowych. Jeśli dany przedsiębiorca oferuje korzyści w postaci obniżenia ceny w związku z jakimś działaniem konsumenta (zalogowaniem się, wprowadzeniem kodu, wykorzystaniem vouchera), konsument powinien otrzymać informację, że cenę dla niego przedsiębiorca ustalił w oparciu o taką automatycznie podjętą decyzję. Na powyższe zdaje się nie mieć wpływu sytuacja, w której dany program lojalnościowy prowadzi podmiot trzeci – przedsiębiorca powinien udzielić konsumentowi informacji, że cena dla niego została ustalona w powyższy sposób. Co jednak najistotniejsze, obecnie najczęściej konsumenci otrzymają już taką informację (np. “Cena dla członka programu lojalnościowego”).
Zmiana terminu udzielenia odpowiedzi na reklamację
Zmienia się termin, który przedsiębiorca ma na udzielnie odpowiedzi na reklamację – od 01.01.2023 r. jest to 14 dni, zamiast dotychczasowych 30.
Obowiązek przedstawienia źródła publikowanych opinii
Wraz z nadejściem 2023 roku przedsiębiorcy mają obowiązek przedstawić informację w zakresie czy i w jaki sposób zapewniają, aby publikowane opinie pochodziły od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli. Przedsiębiorca nie ma przy tym obowiązku wprowadzania takich środków, jednak musi udostępnić informację, czy podjął takie działania. W takiej sytuacji traci również możliwość powoływania się na opinie jeśli nie podjął żadnych działań, aby pochodziły one autentycznych użytkowników.
Dyrektywa Omnibus a programy lojalnościowe
Wprowadzenie nowych obowiązków może mieć wpływ na zainteresowanie przedsiębiorców m.in. programami lojalnościowymi. Zmiany nie przewidują obowiązku informowania o wysokości ceny, którą konsument może uzyskać w zamian za np. uczestnictwo w programie lojalnościowym. Zmiany uderzają przy tym w obniżki cen jako główną metodę promocyjną. Tym samym, obowiązki informacyjne przedsiębiorcy mogą zachęcać do korzystania z innych form promocji niż ogólne obniżenie ceny, a skupiających się właśnie na produktach z branży loyalty.
Zapraszam do zapoznania się z innymi artykułami opublikowanymi na blogu przez mec. Pawła Galińskiego, w tym m.in.:
Obowiązek piwny – problemy związane z ustaleniem podstawy do jego obliczania
RODO – kiedy agencja staje się administratorem danych osobowych w programie lojalnościowym
Modele podatkowe w programach lojalnościowych – jeden z najczęściej czytanych tekstów na blogu
Obowiązki podatkowe ciążą na agencji, a nie na zleceniodawcy akcji marketingowej
a także obejrzenie wywiadów na kanale YouTube „O programach lojalnościowych nocą”:
Ciekawostki prawne programów lojalnościowych
Aspekty podatkowe w sprzedaży premiowej
Wprowadzenie do podatków w programach lojalnościowych
2